Μελιτηνή

Βυζαντινή οχυρή πόλη στην Άνω Μεσοποταμία. Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης, υπήρξε πολλές φορές θέατρο σκληρών μαχών κατά τους μακροχρόνιους αγώνες των Βυζαντινών με τους ανατολικούς τους εχθρούς, κυρίως με τους Πέρσες και τους Άραβες. Παρά την αραβική κατάκτηση των ανατολικών επαρχιών, η M. άλλαζε συνεχώς χέρια. Πολλοί αυτοκράτορες πολέμησαν για την ανακατάληψή της: ο Κωνσταντίνος E’, ο οποίος την κατέλαβε και κατέστρεψε τα τείχη της το 751· ο Θεόφιλος, ο οποίος κατά την εκστρατεία του στην Άνω Μεσοποταμία το 837, την ανακατέλαβε αλλά δεν την κατέστρεψε ούτε αιχμαλώτισε τους κατοίκους της, γιατί οι τελευτάιοι ζήτησαν έλεος και ελευθέρωσαν τους Βυζαντινούς αιχμαλώτους· ο Βασίλειος A’ ο Μακεδόνας, ο οποίος απέτυχε στην προσπάθειά του να ανακαταλάβει το σπουδαίο αυτό φρούριο το 873 παρά τις επιτυχίες του στην περιοχή του Άνω Ευφράτη· ο Ρωμανός Λεκαπηνός, ο οποίος διεξήγαγε σκληρό αγώνα για την κατάληψή της μαζί με τον στρατηγό Ιωάννη Κουρκούα και τελικά το πέτυχε το 934, για να τη χάσουν και πάλι οι διάδοχοί του. Μετά την εμφάνιση των τουρκικών φυλών, ο αγώνας συνεχίστηκε από τους Βυζαντινούς με τους νέους κατακτητές. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Ιωάννης B’ Κομνηνός κατά τις επιχειρήσεις του στην Ανατολή το 1130, θεωρούσε το εμιράτο των Τούρκων Δανισμανδών της M. πιο επικίνδυνο από το σουλτανάτο του Ικονίου, αν και τελικά τους νίκησε.